De feiten
Het Usedsoft-arrest betreft een geschil tussen Oracle en UsedSoft.
Oracle is de aanbieder van een software die door klanten zowel via de website gedownload kan worden kan worden ontvangen op een CD of DVD. De softwarelicenties die door Oracle worden aangeboden kunnen gebruikt worden door maximaal 25 gebruikers. De licentieovereenkomst benadrukt dat de softwarelicenties een ‘kosteloos, niet-exclusief en niet-overdraagbaar gebruiksrecht van onbeperkte duur’ inhouden.
De hier tegenoverstaande partij, UsedSoft, is een bedrijf dat handelt in gebruikte softwarelicenties. In het geval een organisatie bijvoorbeeld 15 van de 25 softwarelicenties gebruikt, en wel heeft betaald voor het pakket van 25 softwarelicenties, kan het de overige 10 verkopen aan UsedSoft, zodat UsedSoft deze op zijn beurt weer doorverkoopt aan andere gebruikers. Degene aan wie UsedSoft de softwarelicentie doorverkoopt kan via de website van Oracle de software downloaden en hier gebruik van maken, zonder te hoeven betalen voor het volledige pakket voor 25 gebruikers, terwijl hij of zij deze hoeveelheid helemaal niet nodig heeft.
Oracle verzet zich tegen dit handelen van UsedSoft. De zaak komt voor het Duitse Bundesgerichtshof, die een prejudiciële vraag voorlegt aan het Europese Hof van Justitie, vragend om meer duidelijkheid met betrekking tot het begrip ‘uitputting’.
Een onderverdeling in drie fasen
Om tot een uitspraak in de Usedsoft-zaak te komen, komt het Europese Hof van Justitie tot de volgende drie oordelen.
- Is er bij het downloaden van software sprake van uitputting? Artikel 4 lid 2 van de Software-richtlijn 2009/24 bepaalt dat: “De eerste verkoop in de Gemeenschap van een kopie van een programma door de rechthebbende of met diens toestemming leidt tot verval van het recht om controle uit te oefenen op de distributie van die kopie in de Gemeenschap, met uitzondering van het recht om controle uit te oefenen op het verder verhuren van het programma of een kopie daarvan”. Uitputting houdt in dat de verlener van een softwarelicentie, nadat de softwarelicentie op rechtmatige wijze door een andere partij is verkregen, geen zeggenschap meer heeft over het al dan niet distribueren van deze softwarelicentie. Het Europese Hof van Justitie oordeelt dat software gedownload gelijkgesteld kan worden aan software verkregen via een CD of DVD. Zowel het downloaden door de ontvanger van de licentie als het verkrijgen van de software via een CD of DVD kan volgens Het Europese Hof van Justitie gezien worden als ‘uitputting’. Hierbij is vooral van belang dat de licentie een eeuwigdurende softwarelicentie inhoudt waarbij eenmalig betaald wordt.
- Is bij het verkrijgen van een reeds gebruikte licentie de ‘nieuwe’ verkrijger aan te merken als een rechtmatige verkrijger zoals bedoeld in Artikel 5 lid 1 van de Software-richtlijn 2009/24? Het Europese Hof van Justitie oordeelt dat, aangezien Oracle een eeuwigdurende softwarelicentie heeft verleend aan de eerste rechtmatige verkrijger hiervan, hiervoor is betaald en als gevolg daarvan er sprake is van uitputting, ook bij het doorverkopen van deze gebruikte licentie de nieuwe verkrijger als rechtmatige verkrijger kan worden aangemerkt. Het overweegt hierbij dat het niet toelaten van doorverkoop zonder daarvoor een nieuwe licentie te verkrijgen, zou betekenen dat Oracle bij de doorverkoop nogmaals vergoeding voor de reeds verkochte licentie ontvangt. In verband met de beperking van het vrije verkeer van het product waarin deze praktijen zullen resulteren, komt het Hof dus tot zijn oordeel. Van belang is wel dat de ‘oude’ of initiële verkrijger van de softwarelicentie de kopie waarvan hij of zij gebruik maakte onbruikbaar maakt op het moment dat deze de softwarelicentie doorverkoopt. Anders zou er sprake zijn van een verboden reproductie van de software.
- Het Europese Hof van Justitie oordeelt tot slot dat het distribueren van een gebruikte licentie enkel is toegestaan indien het de gehele softwarelicentie betreft. Het alleen verkopen van 15 van de 25 softwarelicenties is verboden.
Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak?
Wat blijkt uit deze zaak is dat het gebruik van een gebruikte softwarelicentie niet resulteert in het schenden van het auteursrecht. Kortgezegd kan de zaak als volgt worden samengevat: bij het downloaden van de software door de verkrijger van een softwarelicentie is er sprake van uitputting; indien deze initiële verkrijger de softwarelicentie distribueert, is ook de volgende verkrijger een rechthebbende verkrijger; en dit is enkel het geval indien er geen splitsing van de oorspronkelijk gekochte softwarelicenties plaatsvindt. Erg belangrijk bleek bij deze beoordeling het eeuwigdurende karakter van de softwarelicenties.